Estudi sobre compromís i expectatives d’autoeficàcia acadèmica en estudiants universitaris de grau
Resum
L’anàlisi de les expectatives acadèmiques i del nivell de compromís vers el grau que cursa l’alumnat universitari permet conèixer fins a quin punt és capaç de realitzar una autoavaluació, generalment subjectiva, sobre la probabilitat d’aconseguir bons resultats en els seus estudis. La finalitat d’aquesta investigació és analitzar la incidència que el compromís acadèmic té en les creences d’autoeficàcia i en les expectatives de rendiment en universitaris de grau. La mostra la constitueixen 502 alumnes de primer i segon curs dels graus oferts per la Facultat d’Educació de la ULL, a qui se’ls va administrar l’escala validada de compromís acadèmic Utrech Work Engagement Scale-UWES-17 i, per tal de valorar les expectatives de rendiment acadèmic, se’ls va preguntar quines qualificacions esperaven obtenir a la fi del primer semestre. Els resultats van revelar que els estudiants que tenien creences favorables cap a l’assoliment de bones qualificacions eren els que obtenien millors puntuacions en l’escala de compromís acadèmic. La incidència que exerceix aquest paràmetre en les expectatives de resultats de l’alumnat universitari obre una línia d’actuació important en l’educació superior, encaminada a aconseguir un nivell més elevat d’adaptació, persistència i èxit en els estudis.
Paraules clau
compromís acadèmic, creences d’autoeficàcia, expectatives de resultats, educació universitàriaReferències
ÁLVAREZ-PÉREZ, P.R.; LÓPEZ-AGUILAR, D. y VALLADARES-HERNÁNDEZ, R.A. (2021). La influencia del engagement en las trayectorias formativas de los estudiantes de bachillerato. Estudios Sobre Educación (ESE), 40, 27-50.
https://doi.org/10.15581/004.40.27-50
ARRIAGA, J.; BURILLO, V.; CARPEÑOL, A. y CASARAVILLA, A. (2011). Caracterización de los tipos de abandono: Dividamos el problema y venceremos más fácilmente. I Conferencia Latinoamericana sobre el Abandono en la Enseñanza Superior. Managua: Universidad Nacional Autónoma de Nicaragua.
BANDURA, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 2, 122-147.
https://doi.org/10.1037/0003-066X.37.2.122
BELHUMEUR, S.; BARRIENTOS, A. y RENATA-SALAZAR, A. P. (2016). Niveles de estrés de la población estudiantil en Costa Rica: Diferencias en función de las variables nivel socioeconómico, rendimiento académico, nivel académico y zona geográfica. Psychology, Society, & Education, 8(1), 13-22.
https://doi.org/10.25115/psye.v8i1.457
BERNARDO, A.; CEREZO, R.; RODRÍGUEZ, L. y TUERO, E. (2015). Predicción del abandono universitario: Variables explicativas y medidas de prevención. Fuentes: Revista de la Facultad de Ciencias de la Educación, 16, 63-84.
https://doi.org/10.12795/revistafuentes.2015.i16.03
BETHENCOURT, J.T.; CABRERA, L.; HERNÁNDEZ, J.; ÁLVAREZ, P. y GONZÁLEZ, M. (2008). Variables psicológicas y educativas en el abandono universitario. Revista Electrónica de Investigación Psicoeducativa, 18, 603-622.
http://dx.doi.org/10.25115/ejrep.v6i16.1298
BRESÓ, E. y GRACIA, E. (2007). Bienestar psicológico en profesionales y estudiantes universitarios: Un estudio comparativo desde la Psicología Organizacional Positiva. Revista de Psicología Social Aplicada, 17, 23-38. Recuperado de https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2934547.
BRESÓ, E.; SALANOVA, M. y SCHAUFELI, W.B. (2007). In Search of the “Third Dimension” of burnout: Efficacy or inefficacy. Applied Psychology: An International Rewiev, 56(3), 460-478.
https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2007.00290.x
CARMONA-HALTY, M.; SCHAUFELI, W. y SALANOVA, M. (2017). The Utrecht Work Engagement Scale for Students (UWES-9S): Factorial Validity, Reliability, and Measurement Invariance in a Chilean Sample of Undergraduate University Students. Frontiers in Psychology, 10, 1-5.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01017
CASAS, Y. y BLANCO, A. (2017). Testing Social Cognitive Career Theory in Colombian Adolescent Secondary Students: A study in the field of mathematics and science. Revista Complutense de Educación, 28(4), 1173-1192.
https://doi.org/10.5209/RCED.52572
CAVAZOS, J. y ENCINAS, F.C. (2016). Influencia del engagement académico en la lealtad de estudiantes de posgrado: Un abordaje a través de un modelo de ecuaciones estructurales. Estudios Gerenciales, 32, 228-238.
https://doi.org/10.1016/j.estger.2016.07.001
CHEN, R. (2012). Institutional Characteristics and College Student Dropout Risks: A Multilevel Event History Analysis. Research in Higher Education, 53, 487-505.
https://doi.org/10.1007/s11162-011-9241-4
CHO, E. (2016). Making Reliability Reliable: A Systematic approach to reliability coefficients. Organizational Research Methods, 19, 651-682.
https://doi.org/10.1177/1094428116656239
COATES, H. y MCCORMICK, A. (eds.) (2014). Engaging university students: International insights from system-wide studies. Dordrecht: Springer.
FAUL, F.; ERDFELDER, E.; LANG, A.G. y BUCHNER, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39(2), 175-191.
https://doi.org/10.3758/BF03193146
FIGUERA, P.; TORRADO, M.; DORIO, I. y FREIXA, M. (2015). Trayectorias de persistencia y abandono de estudiantes universitarios no convencionales: Implicaciones para la Orientación. Revista Electrónica Interuniversitaria de Formación del Profesorado, 18(2), 107-123.
https://doi.org/10.6018/reifop.18.2.220101
GEORGE, D. y MALLERY, M. (2001). Using SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. Boston, MA: Alyin y Bacon.
GIL-MONTE, P.R. (2003). El síndrome de quemarse por el trabajo (síndrome de burnout) en profesionales de enfermería. Revista Eletrônica InterAção Psy, 1, 19-33. Recuperado de https://cutt.ly/9bDbLUN.
HOLGADO, F.; SUÁREZ, J.C. y MORATA, M.D.L.A. (2019). Modelos de Ecuaciones Estructurales, desde el «Path Analysis» al Análisis Multigrupo: Una Guía Práctica con LISREL. Madrid: Sanz y Torres.
ÍÑIGUEZ, T.; ELBOJ, C. y VALERO, D. (2016). La Universidad del Espacio Europeo de Educación Superior ante el abandono de los estudios de grado: Causas y propuestas estratégicas de prevención. Educar, 52(2), 285-313.
https://doi.org/10.5565/rev/educar.674
JANG, H.; REEVE, J. y DECI, E.L. (2010). Engaging students in learning activities: It is not autonomy support or structure but autonomy support and structure. Journal of Educational Psychology, 102(3), 588-600.
https://doi.org/10.1037/a0019682
JURADO, P.; FIGUERA, P. y LLANES, J. (2019). Análisis de las motivaciones y de las expectativas de los estudiantes de máster en Educación. Educar, 55(2), 325-341.
https://doi.org/10.5565/rev/educar.1016
LENT, R.W.; TAVEIRA, M.; FIGUERA, P.; DORIO, I.; FARIA, S. y GONÇALVES, A.M. (2017). Test of the social cognitive model of well-being in Spanish college students. Journal of Career Assessment, 25(1), 135-143.
https://doi.org/10.1177/1069072716657821
LIÉBANA-PRESA, C.; FERNÁNDEZ-MARTÍNEZ, C. y MORÁN-ASTORGA, C. (2017). Relación entre la inteligencia emocional y el burnout en estudiantes de enfermería. Psychology, Society, & Education, 9(3), 335-345.
https://doi.org/10.25115/psye.v9i3.856
LIÉBANA-PRESA, C.; FERNÁNDEZ-MARTÍNEZ, M.E.; VÁZQUEZ CASARES, A.M.; LÓPEZ-ALONSO, A.I. y RODRÍGUEZ-BORREGO, M.A. (2018). Burnout y engagement en estudiantes universitarios de enfermería. Enfermería Global, 17(2), 131-152.
https://doi.org/10.6018/eglobal.17.2.268831
MARTÍNEZ, I.M. y SALANOVA, M. (2003). Niveles de burnout y engagement en estudiantes universitarios: Relación con el desempeño y desarrollo profesional. Revista de Educación, 330, 361-384. Recuperado de https://www.educacionyfp.gob.es/dam/jcr:185fe08c-621e-4376-b0e7-22d89b85e786/re3301911213-pdf.pdf.
MARTOS, A.; PÉREZ, M.C.; MOLERO, M.M.; GÁZQUEZ, J.J.; SIMÓN, M.M. y BARRAGÁN, A.B. (2018). Burnout y engagement en estudiantes de Ciencias de la Salud. European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education, 8(1), 23-36.
https://doi.org/10.30552/ejihpe.v8i1.223
MUÑOZ, J.A. y AMÓN, I. (2013). Técnicas para detección de outliers multivariantes. Revista en Telecomunicaciones e Informática, 3(5), 11-25. Recuperado de http://hdl.handle.net/20.500.11912/6582.
PARRA, P. (2010). Relación entre el nivel de Engagement y el rendimiento académico teórico/práctico. Revista de Educación en Ciencias de la Salud, 7(1), 57-63. Recuperado de http://www2.udec.cl/ofem/recs/anteriores/vol712010/revbib71a.pdf.
RAYKOV, T. y MARCOULIDES, G.A. (2017). Thanks Coefficient Alpha, We Still Need You! Educational and Psychological Measurement, 79(1), 200-210.
https://doi.org/10.1177/0013164417725127
RUÉ, J. (2007). Enseñar en la universidad: El EEES como reto para la educación superior. Madrid: Narcea.
SALANOVA, M.; MARTÍNEZ, I.M.; BRESÓ, E.; LLORENS, S. y GRAU, R. (2005). Bienestar psicológico en estudiantes universitarios: Facilitadores y obstaculizadores del desempeño académico. Anales de Psicología, 21(1), 170-180. Recuperado de https://www.redalyc.org/pdf/167/16721116.pdf.
SAVAGE, M.W.; STROM, R.E.; EBESU HUBBARD, A.S. y AUNE, K.S. (2017). Commitment in College Student Persistence. Journal of College Student Retention: Research, Theory & Practice, 21(2), 242-264.
https://doi.org/10.1177/1521025117699621
SCHAUFELI, W.B. y BAKKER, A.B. (2003). UWES: Utrecht Work Engagement Scale. Utrecht: Utrecht University.
SCHAUFELI, W.B.; MARTÍNEZ, I.M.; PINTO, A.M.; SALANOVA, M. y BAKKER, A.B. (2002a). Burnout and engagement in university students: A cross-national study. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33(5), 464-481.
https://doi.org/10.1177/0022022102033005003
SCHAUFFELI, W.B. y SALANOVA, M. (2007). Efficacy or inefficacy, that’s the question: Burnout and work engagement, and their relationships with efficacy believes. Anxiety, Stress and Coping, 20, 177-196.
https://doi.org/10.1080/10615800701217878
SCHAUFELI, W.B.; SALANOVA, M.; GONZÁLEZ-ROMÁ, V. y BAKKER, A. (2002b). The measurement of burnout and engagement: A confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness Studies, 3, 71-92.
https://doi.org/10.1023/A:1015630930326
TINTO, V. (1975). Dropout from Higher Education: A Theoretical Synthesis of Recent Research. Review of Educational Research, 43(1), 89-125.
https://doi.org/10.3102/00346543045001089
TINTO, V. (2017). Through the Eyes of Students. Journal of College Student Retention: Research, Theory & Practice, 19(3), 254-269.
https://doi.org/10.1177/1521025115621917
TOMCZAK, M. y TOMCZAK, E. (2014). The need to report effect size estimates revisited: An overview of some recommended measures of effect size. Trends Sport Sciences, 1(21), 19-25. Recuperado de https://cutt.ly/lbDbRAI.
TORRADO, M. y FIGUERA, P. (2019). Estudio longitudinal del proceso de abandono y reingreso de estudiantes de Ciencias Sociales: El caso de Administración y Dirección de Empresas. Educar, 55(2), 401-417.
https://doi.org/10.5565/rev/educar.1022
VENTURA-LEÓN, J.L. y CAYCHO-RODRÍGUEZ, T. (2017). El coeficiente Omega: Un método alternativo para la estimación de la confiabilidad. Revista Latinoamericana de Ciencias Sociales, Niñez y Juventud, 15(1), 625-627. Recuperado de https://www.redalyc.org/pdf/773/77349627039.pdf.
WILKINS, S.; BUTT, M.M.; KRATOCHVIL, D. y BALAKRISHNAN, M.S. (2016). The Effects of Social Identification and Organizational Identification on Student Commitment, Achievement and Satisfaction in Higher Education. Studies in Higher Education, 41(12), 2232-2252.
Publicades
Com citar
Descàrregues
Drets d'autor (c) 2021 Pedro Ricardo Álvarez-Pérez, David López-Aguilar, Yaritza Garcés-Delgado

Aquesta obra està sota una llicència internacional Creative Commons Reconeixement 4.0.